Thí nghiệm "Búp Bê Bobo" của GS. Bandura là một trong những nghiên cứu nổi tiếng thế giới về hành vi bắt chước của trẻ. Thí nghiệm đã cho thấy một sự thật rằng: "Những đứa trẻ khi chứng kiến một người lớn trở nên hung dữ như quát tháo, đánh con búp bê thì đứa trẻ cũng trở nên hung dữ theo cách tương tự khi tương tác với búp bê. Trong khi đó, những đứa trẻ xem người lớn đối xử tử tế với búp bê cũng bắt chước làm điều tử tế tương tự với búp bê."

Thật vậy, làm sao chúng ta bắt trẻ bình tĩnh không quát tháo khi nóng giận, trong khi chúng ta lại sẵn sàng quát tháo ai đó, kể cả trẻ khi mất bình tĩnh. Chúng ta bắt trẻ không xem Ipad mà học bài trong khi chúng ta mất hàng giờ đọc tin nhắn, lướt điện thoại. Nhà Xã Hội Học nổi tiếng Người Mỹ, GS. Web Du Bois từng nói "Trẻ học từ những gì bạn làm hơn là những gì bạn dạy"

Đây là những điều bạn có thể dạy trẻ từ nhỏ để giúp trẻ thành công, nhưng trước hết bản thân bạn hãy thực hành làm theo cách mà bạn muốn trẻ nhìn thấy và học hỏi:

1. SỐNG CÓ KỶ LUẬT

Một nghiên cứu dài gần 40 năm được thực hiện bởi 3 ĐH hàng đầu thế giới gồm ĐH King's College, Anh, ĐH DuKe, Mỹ và ĐH Dunedin, New Zealand đã cho thấy những đứa trẻ nào đã được phát triển tính kỷ luật từ nhỏ sẽ có sự nghiệp thành công ở độ tuổi 38.

Mỗi đứa trẻ đều có sự phát triển và hình thành tính kỷ luật rất sớm và mạnh mẽ trong 6 năm đầu đời vì nó là một phần phát triển tự nhiên giúp trẻ học hỏi và gia tăng sự tập trung. Tùy vào cách giáo dục của cha mẹ trước 6 tuổi mà liệu trẻ có trở nên buông thả hay kỷ luật sau đó. VD, trẻ luôn được làm thay khi gặp khó khăn thì tính kỷ luật khó được phát triển trong độ tuổi này.

Những điều cha mẹ nên làm để duy trì tính kỷ luật cho trẻ:

a. Cố gắng làm những công việc sau thành 1 nếp nhất định

Có 3 việc cần làm thành nếp như việc ăn, việc ngủ và việc đọc sách. Nói đến nếp thì nó phải là nếp thực sự. Dù có ngoại lệ như đi du lịch, về thăm ông bà,... nhưng khi trở lại cuộc sống cũ thì nó phải quay trở lại.

Chia thời gian cụ thể khi nào ăn, khi nào đến giờ cả nhà sẽ đi ngủ và khi nào đọc sách cho trẻ. Quản lý các yếu tố như liệu thiết bị điện tử có tắt khi bắt đầu đến giờ ngủ, TV ở phòng ăn liệu có tắt khi ăn.

b. Cùng trẻ giải quyết khó khăn khi cần, chứ đừng làm thay trẻ

c. Cho trẻ biết là phải biết chấp nhận sự nhận xét.

Chúng ta thường quá thiên lệch sự nhận xét 1 ai, thường chỉ nhận xét tốt hay khen khi làm tốt, nhưng ngại nhận xét phê bình khi làm sai. Cái này không tốt cho họ chút nào, đặc biệt con cái chúng ta. Làm vậy, chúng ta vô tình chỉ khen, mà 1 ngày nào đó bạn không kiềm được mà chê thì làm đứa trẻ cảm thấy nặng nề và khó chịu. Lỗi tại ai? Tại chúng ta chứ ai! Thực ra, bản thân của nhận xét là có tốt có xấu, có khen khi làm tốt, có phê bình khi làm chưa tốt. Trẻ con từ nhỏ cần được cho nhận xét công bằng như vậy.

Tại sao nó quan trọng? Bởi vì khi đó đứa trẻ chấp nhận lời nhận xét như 1 công cụ để sửa chữa và cố gắng phát huy. Công cụ này gọi là động lực. Còn chỉ khen nhưng ít chê, một khi chê công cụ này gọi là xem thường.,

2. SỐNG GỌN GÀNG

Woody Allen, đạo diễn nổi tiếng người Mỹ, đã chia sẽ: “Tôi may mắn được cha mẹ dạy tôi sự ngăn nắp từ nhỏ, điều mà đã quyết định 80% sự thành công của tôi”.

Thực vậy, một nghiên cứu dài hơn 80 năm được dẫn đầu bởi các nhà khoa học thuộc ĐH Harvard đã tiết lộ rằng: Thành công trong sự nghiệp đến từ thói quen làm việc nhà khi còn nhỏ. Khi trẻ được dạy và hướng dẫn để có trách nhiệm với các công việc phù hợp trong gia đình càng sớm thì tại thời điểm đó não bộ của trẻ sẽ hoạt động để bắt đầu đáp ứng với các tình huống như sắp xếp thời gian để làm, tìm giải pháp nếu công việc khó, hiểu sự vất vả, thông cảm... Nói chung, não bộ luôn ở tư thế sẵn sàng và luôn giúp trẻ nhận ra điều tất yếu trong cuộc sống là cống hiến và làm việc. Nó là động lực thúc đẩy trẻ xông xáo vào công việc, dù khó.

Do đó, bạn có thể đưa ra quy định trong từng khu vực, phân công nhiệm vụ cho mỗi thành viên cũng như yêu cầu cụ thể khi thực hiện

Như bố mẹ và trẻ sẽ cùng tổng vệ sinh vào mỗi cuối tuần, trẻ sẽ gom tất cả bao gối dơ bỏ vào sọt, mẹ vệ sinh chăn, ga. còn bố lau nhà và trồng cây. Mỗi thành viên trong gia đình đều phải 10 phút mỗi ngày để don dẹp khu vực của riêng người đó

3. CÓ TÌNH YÊU VỚI SÁCH

Cố Đệ Nhất Phu Nhân nước Mỹ Jacqueline Kennedy từng nói: "Có nhiều cách nhỏ bé để mở rộng thế giới của con bạn và tình yêu với sách là cách tốt nhất để làm điều này". Bạn biết không! Đọc sách là thói quen của những người thành đạt. Như, tỷ phú Warren Buffet đọc 500 trang hằng ngày trong khi Mark Cuban đọc 3 giờ mỗi ngày Dù lịch làm việc của họ gần như kín, nhưng họ vẫn dành thời gian để đọc sách vì họ biết đó là sự ưu tiên để phát triển tri thức. Liệu việc dành thời gian đọc sách cho con mình hoặc giúp con mình có thói quen đọc sách có là ưu tiên của bạn?

Đọc sách-kể chuyện là một trong những hoạt động tương tác tích cực quan trọng cần có trước 10 tuổi, mà cha mẹ nên dành 10-15 phút mỗi ngày hoặc tối thiểu 40 phút/tuần hoặc 2 buổi tối/tuần để đọc sách-kể chuyện cho trẻ. Bạn biết không nếu bạn duy trì 10-15 phút mỗi ngày đọc cho trẻ, thì chỉ cần khoảng 5-6 tháng trẻ có thể bắt đầu phát triển tình yêu với sách. Đó là cách đơn giản bạn mở rộng tri thức và phát triển thói quen đọc sách cho con bạn.

Lợi ích của hoạt động này không chỉ giúp phát triển nhận thức xã hội thông qua tương tác với cha mẹ, mà còn giúp trẻ phát triển tư duy và ngôn ngữ thông qua trang sách và câu chuyện.

Note

Lind J, Ghirlanda S, Enquist M. Social learning through associative processes: a computational theory. R Soc Open Sci. 2019;6(3):181777.

--- 

Nếu phát hiện hoặc chứng kiến hành vi bạo lực, xâm hại trẻ em hoặc lao động trẻ em, xin đừng thờ ơ. Bạn hãy:
- Gọi đến Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ em 111
- Báo cáo qua Ứng dụng Tổng đài 111
- Liên hệ các tài khoản chính thức của Tổng đài 111:
+ Facebook Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ Em: https://www.facebook.com/tongdaiquocgiabvte
+ Zalo Tổng đài 111 https://zalo.me/1249273939821550616