Không gian mạng, nơi học sinh tìm kiếm tri thức và kết nối bạn bè, đang dần trở thành một “trường học thứ hai”. Thế nhưng, nếu thiếu kỹ năng tự vệ số, các em dễ trở thành nạn nhân của những kẻ "tội phạm số", những kẻ ẩn mình sau màn hình, dùng lời ngon ngọt, giả danh hay đe dọa để chiếm đoạt, thao túng và xâm hại tinh thần.

Những vụ việc đáng báo động

Mới đây, ngày 2/11, Phòng Cảnh sát hình sự Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã giải cứu hai sinh viên và mở rộng điều tra dấu hiệu bị tội phạm "bắt cóc online", chiếm đoạt gần 5 tỷ đồng.

Theo Phòng Cảnh sát hình sự, nhiều vụ việc bắt cóc trực tuyến nhằm vào học sinh, sinh viên liên tiếp xảy ra trong thời gian gần đây. Nhóm tội phạm giả danh chương trình học bổng quốc tế hoặc các trường đại học lớn trong nước có liên kết với trường nước ngoài để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhiều nạn nhân đã sập bẫy, chủ yếu là học sinh, sinh viên và phụ huynh, với số tiền bị chiếm đoạt lên đến hàng tỷ đồng.

Thượng tá Trần Văn Đông, Phó Trưởng phòng An ninh Chính trị Nội bộ Công an Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định: “Một trong những nguyên nhân khiến học sinh và sinh viên dễ bị lôi kéo là do các em chưa được trang bị đầy đủ kiến thức phòng vệ và thiếu khả năng tự chủ khi đối diện các tình huống bất thường”.

Một thủ đoạn thường thấy của các đối tượng là giả danh công an đe dọa nạn nhân có liên quan đường dây tội phạm, buộc nạn nhân di chuyển đến nhà nghỉ, sau đó gọi điện cho gia đình thông báo bị bắt cóc, yêu cầu chuyển khoản tiền chuộc.

Đáng nói, với chiêu trò này, các đối tượng đã lừa đảo, khống chế nhiều nạn nhân ở nhiều tỉnh, thành phố. Mạo danh là công an, các đối tượng gọi điện cho nạn nhân thông báo họ có liên quan đến hành vi phạm tội.

Công an Thành phố Hồ Chí Minh làm việc với gia đình có nạn nhân bị “bắt cóc online”.

Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an), chia sẻ tại sự kiện Cyber Day tổ chức ngày 11/10 tại Hà Nội rằng: “Đe dọa, thao túng và dụ dỗ là ba thủ đoạn phổ biến nhất mà tội phạm mạng sử dụng để tiếp cận trẻ em và thanh thiếu niên”.

Thủ đoạn thứ nhất là đe dọa. Các đối tượng thường giả danh cơ quan chức năng, dọa học sinh vi phạm pháp luật, nhằm ép buộc các em thực hiện yêu cầu. Có trường hợp, chúng giả danh công an, yêu cầu học sinh “kiểm tra hình xăm” rồi ghi hình lại để tống tiền.

Thứ hai là thao túng cảm xúc. Chúng tạo dựng niềm tin, đóng vai người bạn tâm lý để dần kiểm soát hành vi và suy nghĩ của nạn nhân.

Thứ ba là dụ dỗ. Những lời hứa về tiền bạc, sự nổi tiếng hay tình cảm khiến nhiều em nhẹ dạ sa vào bẫy. “Khi có một trong ba dấu hiệu đó, nghĩa là trẻ em đang gặp nguy hiểm”, ông Cường nhấn mạnh.

Qua khảo sát cho thấy, hiện Việt Nam có khoảng 76,2 triệu người dùng mạng xã hội (chiếm 75,2% dân số). Trong đó, 99% sinh viên sử dụng mạng xã hội, thời gian sử dụng trung bình từ 6 đến 8 tiếng mỗi ngày (mục đích nhằm giải trí, học tập, tìm kiếm thông tin, giao lưu, kết nối bạn bè và cập nhật tin tức); ngoài ra, ghi nhận có khoảng 97% thanh thiếu niên sử dụng ít nhất một nền tảng mạng xã hội.

Google từng công bố rằng trẻ em Việt Nam dùng điện thoại sớm hơn 4 năm so với mức trung bình thế giới. Trên thực tế, tội phạm mạng ngày càng trẻ hóa và tinh vi. Từ lừa đảo tài chính, xâm hại hình ảnh riêng tư đến kích động bạo lực, chúng tìm mọi cách để xâm nhập vào thế giới tâm lý non nớt của trẻ em. Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2025, hàng chục vụ học sinh, sinh viên bị lừa đảo, bắt cóc “trực tuyến” đã được phát hiện.

“Không để con một mình lang thang trên mạng”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện A05, đã nhắc lại nguyên tắc ấy 3 lần trong buổi nói chuyện với học sinh tại sự kiện Cyber Day 2025. Ông cho rằng phụ huynh cần đồng hành cùng con, không phó mặc thiết bị thông minh cho trẻ.

Sự kiện Cyber Day là bước đi tiên phong, thiết thực hưởng ứng chiến dịch “Không Một Mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến” và lan tỏa tinh thần của “Công ước Hà Nội” - văn kiện pháp lý quốc tế đầu tiên của Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng. (Ảnh: KHẮC KIÊN)

Cả ba yếu tố gia đình, nhà trường, xã hội đều giữ vai trò quyết định trong việc bảo vệ trẻ em trên môi trường số. Nếu nhà trường là nơi gieo hạt nhận thức, thì gia đình chính là “tường lửa” đầu tiên bảo vệ con cái.

Khi một đứa trẻ biết dừng lại trước thông tin sai lệch, biết nói “không” với yêu cầu bất thường, và biết tìm đến người lớn để chia sẻ, đó không chỉ là thành công của công tác tuyên truyền, mà còn là biểu hiện của một nền giáo dục văn minh.

An ninh mạng học đường không chỉ là chuyện công nghệ, mà là câu chuyện về nhân cách, trách nhiệm và tình yêu thương. Bảo vệ trẻ em trong không gian số, chính là cách chúng ta bảo vệ tương lai.

https://nhandan.vn/khong-de-hoc-sinh-mot-minh-tren-mang-post921061.htm

_____

Nếu phát hiện hoặc chứng kiến ​​hành động bạo lực, xâm hại trẻ em hoặc lao động trẻ em, xin đừng thờ ơ. Bạn hãy:

- Gọi điện đến Tổng đài điện thoại Bảo vệ Trẻ em 111
- Báo cáo qua ứng dụng của Tổng đài 111

- Liên hệ các tài khoản chính thức của Tổng đài 111:
+ Facebook: Tổng Đài điện thoại Quốc gia Bảo vệ Trẻ em
+ Zalo: Tổng đài 111
+ Website Tổng đài 111: Tongdai111.vn
+ Tiktok: Tổng đài 111 
+ Youtube: Tổng đài 111

Tổng đài hoạt động 24/7 và hoàn toàn miễn phí.