Theo 1 nghiên cứu được dẫn đầu bởi GS. Ezzati, ĐH Imperial College London sau khi đánh giá gần 65 triệu trẻ em trên toàn thế giới về những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ và kết quả này cũng được công bố trên tạp san y khoa nổi tiếng Lancet đã trả lời cho chúng ta câu hỏi: liệu gen di truyền hay dinh dưỡng đâu là yếu tố quan trọng cho sự phát triển chiều cao? Và chúng quyết định ở những giai đoạn nào?

DINH DƯỠNG VÀ DI TRUYỀN TRÊN SỰ PHÁT TRIỂN CHIỀU CAO

“Cha mẹ lùn, con lùn. Cha mẹ cao, con cao.” đó có phải là số phận! Mỗi đứa trẻ được sinh ra đều mong đợi đạt được chiều cao tối ưu kì vọng bởi di truyền của cả cha và mẹ. Con số này có thể tính đơn giản như sau:

• Bé trai = (chiều cao của bố + chiều cao của mẹ)/2 + 6.5cm (+/- 8.5cm).

• Bé gái = (chiều cao của bố + chiều cao của mẹ)/2 - 6.5cm (+/- 8.5cm)

Tuy nhiên, con đường để đạt chiều cao kì vọng này và phần cm được cộng (+) hay bị (-) là do ảnh hưởng lớn bởi các yếu tố môi trường.

Theo nghiên cứu của GS. Ezzati đã cho biết yếu tố môi trường quan trọng xuyên suốt quy trình này là dinh dưỡng đúng- nó không chỉ quan trọng ở giai đoạn trước 5 tuổi như nhiều cha mẹ thường quan tâm, mà là cả quy trình cho đến trước 19 tuổi. Đặc biệt ông còn nhấn mạnh rằng dinh dưỡng kém có thể lấy mất 20cm chiều cao tối ưu đáng lẽ trẻ phải có. Đây là nghiên cứu có giá trị cao về bằng chứng khoa học vì có đến 200 quốc gia tham gia, từ những quốc gia có chỉ số chiều cao trung bình thuộc dạng cao nhất thế giới ở Âu Châu như Hà Lan, Đan Mạch… đến những quốc gia có chiều cao khiêm tốn hơn ở các khu vực như Châu Mỹ La Tinh, Đông Nam Á.

CHA MẸ CẦN LÀM GÌ ĐỂ TRẺ CÓ CHIỀU CAO TỐI ĐA

1. Bổ sung vitamin D đầy đủ.

2. Trẻ cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng đúng.

Nên đa dạng nguồn đạm cho trẻ trong bữa ăn hàng ngày và trong tuần. VD mỗi tuần, trẻ có thể cần 2 ngày thịt bò, heo, 2 ngày cá và hải sản, 2 ngày thịt gà, gia cầm hay trứng và 1 ngày trẻ có thể lấy đạm từ những nguồn khác như các loại đậu, đậu hủ hoặc hải sản.

3. Canxi được xem là nguyên liệu cần thiết cho sự phát triển xương. Nhu cầu canxi trẻ cần theo từng độ tuổi như sau:

• Từ 0-6 tháng tuổi: nhu cầu canxi trẻ cần là 200mg/ngày

• Từ 6-12 tháng tuổi: nhu cầu canxi trẻ cần là 260mg/ngày.

• Từ 1-3 tuổi: nhu cầu canxi trẻ cần là 700mg/ngày

• Từ 4-8 tuổi: nhu cầu canxi trẻ cần là 1000mg/ngày

• Từ 9-19 tuổi: nhu cầu canxi trẻ cần là 1300mg/ngày

Trẻ được khuyên nên ăn đa dạng để đảm bảo trẻ nhận đủ lượng canxi trẻ cần từ đa dạng các nguồn. Nếu vì một lí do nào đó mà trẻ không thể nhân đủ canxi từ thực phẩm hoặc nhu cầu canxi trẻ tăng cao ở giai đoạn tiền và trong dậy thì thì việc hiểu và biết cách chọn lựa loại canxi nào là tốt là phù hợp nhất với trẻ cũng là điều mà bố mẹ cần lưu tâm. Hiện trên thị trường chúng ta thường thấy có 2 loại muối canxi chứa canxi nguyên tố

• Muối canxi vô cơ thường chứa lượng lớn canxi nguyên tố, có hoạt tính sinh học thấp và khó hấp thu. Lượng canxi nguyên tố không hấp thu có thể sẽ tồn đọng và dư thừa. Do đó, quá nhiều lượng dư thừa có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe lâu dài của trẻ.

• Muối canxi hữu cơ thường chứa lượng canxi nguyên tố thấp hơn, nhưng bù lại nó có hoạt tính sinh học cao và dễ hấp thu. Nhưng để đạt đủ lượng canxi nguyên tố, trẻ cần phải uống 1 lượng lớn muối canxi dạng này. Do đó, nó không phù hợp cho trẻ nhỏ.

• Gần đây, có 1 dạng mới trên thị trường được biết đến với tên gọi là “canxi sinh học”. Dạng này có thể khắc phục được nhược điểm của 2 loại trên do ứng dụng công nghệ sinh học. Có thể hiểu đơn giản rằng, người ta dùng công nghệ bọc muối canxi vô cơ trong chất béo lecithin giúp cải thiện sinh khả dụng cũng như dễ hấp thu nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ lượng canxi cần thiết cho cơ thể. Dạng này được đánh giá là khá triển vọng và cũng đã được ứng dụng nhiều trong các sản phẩm bổ sung canxi cho cơ thể

4. Hạn chế tối thiếu các yếu tố có thể “làm trẻ lùn” sau đây:

• Cân nặng quá lớn sau 2 tuổi

• Sử dụng nhiều hơn 2 tiếng mỗi ngày các thiết bị điện tử như điện thoại hay ipad…

• Tiêu thụ quá nhiều các loại thức ăn không lành mạnh như nước ngọt, bánh kẹo, và thức ăn nhanh.

5. Giúp trẻ có lối sống năng động để kích thích sự phát triển xương cả về chất và về lượng, cũng như giúp cơ thể khỏe mạnh hơn. Các hoạt động khuyến khích trong độ tuổi dưới 5 là đi dạo, vui chơi ngoài trời. Sau 5 tuổi, nên cho trẻ tham gia 1 số môn thể thao như bơi lội, thể dục dụng cụ, bóng rổ, bóng chuyền, bóng đá…

NHỮNG CỘT MỐC TĂNG TRƯỞNG QUAN TRỌNG CỦA TRẺ CẦN THEO DÕI

Nhiều cha mẹ quan tâm rằng có bao nhiêu cột mốc tăng trưởng quan trọng cần được theo dõi ở trẻ? Dưới đây là 9 cột mốc của trẻ mà cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

Cột mốc sau sinh -->10 ngày sau sinh --> 16 tuần sau sinh --> giữa 6-8 tháng tuổi --> khi trẻ 18 tháng tuổi --> khi trẻ 3 tuổi --> khi trẻ 5 tuổi --> khi trẻ 7 tuổi --> khi trẻ 11 tuổi.

Ở những cột mốc này, cha mẹ cần thực hiện việc đo chiều cao, so sánh với chỉ số chuẩn để xem tiến trình phát triển của trẻ có gặp vấn đề khác lạ gì không. Sự khác lạ trong chỉ số đánh giá chiều cao này không thể khẳng định rằng trẻ đang gặp vấn đề về tăng trưởng mà chỉ giúp bố mẹ theo dõi cũng như quyết định có nên cho trẻ đi khám hay không?

Sau 8 tháng tuổi, trẻ cần được theo dõi thêm ít nhất 2 lần trong vòng 6 tháng. Nếu cha mẹ nhận thấy các chỉ số tăng trưởng của trẻ giảm hoặc bị chững quá lâu, hãy cho trẻ đi khám ngay để tìm ra vấn đề.

Notes

Marchand, V (2012) The toddler who is falling off the growth chart; Paediatr Child Health 2012;17(8): 447.

Ezzati, M. et al. Height and body-mass index trajectories of school-aged children and adolescents from 1985 to 2019 in 200 countries and territories: a pooled analysis of 2181 population-based studies with 65 million participants. The Lancet, 2020; 396 (10261): 1511

-----------

Nếu phát hiện hoặc chứng kiến hành vi bạo lực, xâm hại trẻ em hoặc lao động trẻ em, xin đừng thờ ơ. Bạn hãy:
- Gọi đến Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ em 111
- Báo cáo qua Ứng dụng Tổng đài 111
- Liên hệ các tài khoản chính thức của Tổng đài 111:
+ Facebook Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ Em: https://www.facebook.com/tongdaiquocgiabvte
+ Zalo Tổng đài 111 https://zalo.me/1249273939821550616