Trong thời đại công nghệ số ngày nay, chúng ta rất dễ dàng bắt gặp những trẻ nhỏ ngồi say mê với chiếc điện thoại, ipad... mà không quan tâm gì đến thế giời xung quanh. Theo một báo cáo của nhóm TS. Heuvel, BV Nhi, Canada đã cho thấy: những “bảo mẫu bất đắc dĩ” là những chiếc ipad/điện thoại này có thể liên quan đến khoảng 50% nguy cơ chậm nói và ít giao tiếp ở trẻ.

Không những vậy, quỹ thời gian của cha mẹ ngày nay dành cho gia đình thường chỉ còn buổi tối do phải làm việc cả ngày, nhưng tối về mối quan tâm chỉ thường là tắm rửa, cho ăn, và rồi đi ngủ. Họ thường quên về chất lượng của thời gian bên con, nó không nằm ở tắm-ăn-ngủ mà quan trọng hơn rất nhiều là thời gian giao tiếp tích cực cùng con.

Theo báo cáo của TS. Nairan, ĐH Connecticut, Mỹ đã cho thấy sự thiếu giao tiếp của cha mẹ trong gia đình có liên quan đến sự chậm nói của trẻ sau 2 tuổi, và có thể kéo dài đến 33 tháng tuổi. Ngoài ra, theo TS. Brittany, Northwestern, Mỹ cũng cho biết trẻ chậm nói thường kém trong kiểm soát cảm xúc và khả năng diễn đạt. Vậy, bạn cũng đừng thắc mắc tại sao khi bạn ít dành thời gian với con, con trẻ lại rất ương bướng.

ĐỘ TUỔI NÀO CẦN CHÚ Ý VỀ SỰ CHẬM NÓI CỦA TRẺ:
Trẻ khỏe mạnh bình thường: thường bắt đầu học nói khi bé từ 1 tuổi.
Trẻ sinh non: Có thể bắt nhịp trễ hơn lên đến 2 tuổi.

NHỮNG DẤU HIỆU CHẬM NÓI SO VỚI CỘT MỐC ĐỘ TUỔI
Nếu đến độ tuổi này, mà trẻ duy trì bất kì những dấu hiệu trì hoãn ngôn ngữ sau hơn 2 tháng, thì nên tư vấn các nhà liệu pháp trị liệu âm ngữ để được hỗ trợ.
[*] các bạn có thể xem hình đính kèm bài viết này để đánh giá những dấu hiệu trì hoãn ngôn ngữ theo độ tuổi.

LÀM SAO ĐỂ GIÚP CÁC BÉ NGĂN NGỪA CHẬM NÓI HOẶC CẢI THIỆN.
Ngoài các vấn đề khiếm khuyết liên quan đến: Trẻ phát triển tự kỉ, khiếm khuyết thính giác, cơ hàm phát triển không bình thường hoặc não bộ chậm phát triển, hầu hết các trẻ chậm nói có thể do vài nguyên nhân sau:
*Không đủ thời gian giao tiếp với cha mẹ
*Không muốn giao tiếp với cha mẹ vì không quan tâm đến giao tiếp. Vấn đề này thường gặp ở các bé "nghiện" các thiết bị điện tử sớm.
*Từng trải nghiệm 1 thời gian bị chia cắt với mẹ quá sớm và đủ lâu ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp.

ĐIỀU TRỊ THÍCH HỢP
Sự điều trị cần liên quan đến nguyên nhân gây ra. Các bé gặp vấn đề về khiếm khuyết, cần có sự hướng dẫn của chuyên gia chuyên khoa ngữ âm và tâm lý trẻ nhỏ.
Hướng dẫn và khuyến khích bé giao tiếp là được khuyên dành cho các bé chậm nói khác:
* Từ khi 4 tháng tuổi, luôn nói với bé khi ôm bé, khi thay tả cho bé, khi cho bé bú, khi vuốt ve hay mát-xa bé. Bé thích nghe giọng mẹ nói từ độ tuổi này, sau 5 tháng bé thích nghe giọng của bố và mẹ. Và sau 6 tháng bé thích nghe giọng tất cả mọi người. Hãy luôn trò chuyện với bé, và khi nghe bé lập lại từ đó thì cha mẹ cũng lập lại từ đó 1-2 lần để cho bé nghe làm theo.

*Trước 1 tuổi, bạn thường xuyên nói chuyện với bé, đọc sách cùng bé và khuyến khích bé phát âm. Từ phát âm có thể ngọng nghịu, khó nghe, bạn cũng giả giọng như vậy để khuyến khích bé nói.

*Khi bé được 1 tuổi, bạn dùng từ có phụ âm (b, p, m, n, k) để nói để bé học cách sử dụng phụ âm. Đọc sách có chữ lớn, kèm hình ảnh trên mỗi trang là 1 cách tốt để khuyến khích bé nói theo.

**Từ 15 -30 tháng: bạn nên hỏi bé những câu hỏi khi đọc truyện cho bé nghe, để bé có thời gian suy nghĩ (khoảng 10 giây) để trả lời. Hoặc có thể nói câu cầu khiến như "nhặt gấu Teddy lên", "mẹ đóng cửa sổ " hoặc " đến giờ ngủ rồi". Đừng quá lo lắng hay cảm thấy stress khi bé không muốn lặp lại, hoặc không nói theo. Đơn giản là bé chưa biết cách nói như thế nào, bé sẽ phải học hỏi nhiều lần và bắt chước rất nhiều lần để có thể ghép 2-3 từ với nhau.

*Trước 1 tuổi, bạn có thể nói ngọng như bé cho bé thích thú những từ bé cố phát âm được.
VD: Trước 1 tuổi, bé nói "be", và chỉ vào hình em bé và bạn cũng nói "be", để bé hứng thú lập lại. Nhưng sau 1 tuổi, bạn chỉ vào hình và nói là "bé".
Khi bé từ 1 tuổi, bạn tránh "nhại lại" những từ ngọng ngịu của bé hoặc nói bé nói sai, mà chỉ đơn giản nói lại từ đó với phát âm đúng là được. nên phát âm đúng trở lại. Thời điểm này, bé cần bắt chước chính xác các âm của 1 từ sẽ phát âm như thế nào.

*Khi chơi với bé, kết nối sự tưởng tượng của bé với ngôn ngữ.
Quan sát bé chơi, lắng nghe bé nói, sửa âm và nói lại bằng 1 câu mô tả.
VD: Bé có thể nói "xe" (ý bé là xe hơi), bạn có thể lặp lại từ đó, mà thêm ngữ cảnh như "xe bự bành bành". Điều này cũng sẽ gia tăng cơ hội bé sử dụng phụ âm và ghép từ, rất hữu ích cho các bé từ 1.5 tuổi trở lên.

Notes:
AAFP. (2014) Speech and language delay. American Academy of Family Physicians

-------

Nếu phát hiện hoặc chứng kiến hành vi bạo lực, xâm hại trẻ em hoặc lao động trẻ em, xin đừng thờ ơ. Bạn hãy:
- Gọi đến Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ em 111
- Báo cáo qua Ứng dụng Tổng đài 111
- Liên hệ các tài khoản chính thức của Tổng đài 111:
+ Facebook Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ Em: https://www.facebook.com/tongdaiquocgiabvte
+ Zalo Tổng đài 111 https://zalo.me/124927393982155061
+ Website Tổng đài 111 Tongdai111.vn