Việc tập nói cho trẻ là một điều cần làm khi trẻ đang trong giai đoạn tập nói, và các hoạt động này có thể áp dụng một cách hiệu quả tại gia đình, mà người giúp trẻ không ai khác hơn là bố mẹ chứ không chỉ là dành cho các giáo viên hay chuyên viên. Điều quan trọng nhất cần phải làm để thúc đẩy lời nói là giúp trẻ cảm thấy thích nói và trẻ được khuyến khích “thực hành” nói với các kỹ thuật sau:

Khi trẻ cố gắng nói, hãy khuyến khích bé. Chấp nhận mọi nỗ lực của trẻ thậm chí ngay cả khi lời nói của bé chưa chuẩn. Dành thời gian trò chuyện. Hãy lắng nghe những gì bé nói với bạn và thể hiện sự thích thú của bạn đối với những gì bé nói dù đó có thể chỉ là những âm tiết, tiếng kêu chưa có nghĩa rõ ràng.

Hãy lắng nghe nhiều hơn. Hãy cho con bạn thời gian để nghĩ về những gì bạn nói với trẻ trước khi mong đợi trẻ trả lời. Đừng nói với trẻ mà không lắng nghe câu trả lời của con. Hãy dùng những từ ngắn gọn, chuẩn xác và rõ ràng.

Khi trẻ cố gắng nói, hãy khuyến khích bé

Hãy lặp lại và nhấn mạnh các từ mới và/hoặc những từ mới. Điều đó sẽ giúp trẻ tăng cường khả năng hiểu của trẻ. Bố mẹ cùng ngồi nhìn vào tranh ảnh và sách truyện với con Hãy nói về các bức ảnh, hình vẽ trong đó. Và mô tả chúng.

Sử dụng các dấu hiệu thị giác. Dùng các đồ vật, tranh ảnh, và các cử chỉ điệu bộ để hỗ trợ những gì bạn đang nói và khuyến khích con bạn làm như bạn. Đừng nghĩ là trẻ học ngôn ngữ chỉ qua nghe; trẻ cần học thông qua việc kết hợp những gì trẻ nghe được với những gì trẻ thấy và làm được.

Lưu ý các hoạt động luân phiên. Điều đó giúp con hiểu rằng bạn sẽ lắng nghe bé nhưng ngược lại bé cũng phải lắng nghe bạn. Việc chơi các trò chơi luân phiên (ví dụ như các trò chơi với bóng) sẽ giúp con bạn phát triển kỹ năng này.

Hãy đánh giá cao giá trị của những gì con bạn nói. Thậm chí ngay cả khi bạn không hiểu hết những gì bé nói, đừng bỏ qua những lời phản hồi của bé.

Nếu con nói sai, hãy nhắc lại nó bằng những từ ngữ đúng để sửa cho trẻ. đừng sửa lỗi trẻ và đừng bắt chúng nói lại. Hãy sử dụng những từ ngữ đơn giản.

Từng bước thêm vào các từ đơn mà trẻ nói được thành các từ đôi, và từ đó thành các câu ngắn, đơn giản trước khi là một câu hoàn thiện.

Làm sao để duy trì khả năng hội thoại :

Chúng ta nhớ rằng, khả năng nói của trẻ nếu không được củng cố bằng các hoạt động tương tác hai chiều – Trẻ chỉ nghe mà không được đáp ứng hay trẻ chi phát âm mà không được lắng nghe, phản hồi thì sẽ dần dần thoái hóa. Điều này giải thích cho việc có những trẻ lúc 7,8 tháng tuổi có thể bập bẹ một số từ đơn ( bà, ba, đi … ) thậm chí có thể lập lại một câu ngắn. Nhưng sau một tuổi thi lại mất đi khả năng phát âm. Nhất là trong giai đoạn này, trẻ được cho tiếp xúc thường xuyên với các phương tiện như TV, Ipad, hay máy tính.

Vì thế chúng ta cần kiểm tra việc hiểu của trẻ. Hãy đề nghị con nhắc lại những gì bạn nói với bé, dù chúng ta biết rằng trẻ có thể nhắc lại những gì bạn nói không có nghĩa là bé đã hiểu những nói đó.

Bạn hãy nhắc lại các thông tin bằng các cấu trúc khác nhau. Nếu con không hiểu, hãy đơn giản hóa hơn nữa câu nói của bạn. Ví dụ: “ lấy cho mẹ quyển sách lớn màu xanh ở phía đằng kia”, Hãy thay đổi cho đơn giản hơn nếu trẻ chưa hiểu: “lấy quyển sách màu xanh” và chỉ về phía quyển sách để hướng dẫn thêm .

Việc tập nói được xem là một hoạt động tương tác giữa hai người ( Mẹ và con ) vì thế đừng bắt ép trẻ nói trước mặt người khác như một cách biểu diễn nếu bé không muốn làm điều đó. Chúng ta cũng không nên cười khi trẻ phát âm sai từ, mà bạn hãy khuyến khích bé và nói to từ đúng cho bé nghe.

Tập nói không phải là một giờ học căng thẳng mặt đối mặt với các loại thẻ tranh, vì thế trẻ phải có sự thoải mái khi trao đổi. Trẻ có thể ngồi trên ghế đối diện với bạn, nhưng cũng có thể ngồi chơi dưới sàn một cách vui vẻ với một số đồ chơi có thể hỗ trợ cho việc cùng nhau chơi ( như con rối ).

Cuối cùng, việc đối thoại hay tập nói cho trẻ không chỉ là một hành trình trò chuyện giữa hai mẹ con. Mà đó là một hoạt động “ Cả nhà cùng chơi” , Hãy chia sẻ các nguyên tắc tác động và những biện pháp áp dụng với trẻ cho mọi người trong gia đình, đặc biệt là những người có ảnh hưởng nhiều đến trẻ , để 1 2 3 ..chúng ta cùng nói như ..chơi !.

----

Nguồn tham khảo: Lê Khanh

---- 

Hãy liên hệ với tổng đài 111 hoặc số điện thoại 02437476154 nếu bạn đang mong muốn được hỗ trợ trực tiếp.

Văn phòng tư vấn trị liệu tâm lý trẻ em - số 44/84 Ngọc Khánh - Ba Đình - Hà Nội:
- Đánh giá, tư vấn, trị liệu tâm lý miễn phí cho trẻ em bị bạo lực, xâm hại hoặc bị ảnh hưởng của bạo lực dẫn đến sang chấn tâm lý.

- Đánh giá, tư vấn, trị liệu tâm lý trực tiếp cho những trẻ em bị rối nhiễu như trẻ tự kỉ, trẻ tăng động giảm chú ý, trẻ bị trầm cảm, trẻ chậm phát triển trí tuệ, chậm phát triển ngôn ngữ.

- Tham vấn tâm lý làm bạn cùng con ở tuổi dậy thì

- Tham vấn tâm lý stress, trầm cảm, lo âu.